sábado, 21 de decembro de 2013

Eneida 2.3-13

Mandas, raíña, reavivar unha inenarrable dor, como as riquezas troianas e o seu reino, digno de ser chorado, destruíron os dánaos, cousas tristísimas que eu mesmo vin e das que fun parte importante: quen, ao narrar tales cousas, dos mirmidóns ou dos dólopes, ou soldado do duro Ulises podería deixar de chorar? E xa a húmida noite precipita dende o ceo os soños e os astros ao declinaren incítanos (1). Pero se tan grande é o desexo de coñeceres as nosas andainas e de oíres brevemente o derradeiro sufrimento de Troia, aínda que o meu ánimo aborrece lembrar e foxe da mágoa, comezarei. O inicio desta narración contén moitas virtudes oratorias: pois Virxilio lembra o lugar, o tempo e os personaxes e *obriga ao propio Eneas a aterse a estas circunstacias (?) (2). Cando quere mostrar isto, introduce a un mesmo tempo e por extenso moitas cousas, que non convirían nin ao lugar, nin ao tempo nin aos personaxes. Estas cousas eran incluso moi contraproducentes para o que ía falar; pois oír cousas tristes e contar as propias dores non é conveniente e golpea o ánimo dun modo non soportable. Pero porque a raíña desexaba saber estas cousas e á súa vontade por mor do tempo non se lle podía negar unha relación exacta, acode ao remedio da brevidade, de modo que nin el mesmo narrando cousas terribles para  moitos padecese un longo sufrimento nin, fuxindo o tempo do descanso, obrigase a Dido pasar a noite en vela. Neste lugar ademais dos preceptos da arte Virxilio aprende que cómpre observar en tales circunstancias; pois aínda que toda a narración debe estar presidida pola brevidade, cómpre que sexa máis concentrada entón cando se contan os males propios. Pois ninguén conta estas cousas, agás que, como Eneas, fose forzado por algunha necesidade. De aquí se deduce, polo contrario, que non se debe considerar un vicio por parte do que narra, se na narración de asuntos felices se demora un pouco; pois como é natural as cousas positivas compracen ao que narra e animan ao que oe. Abordemos, xa que logo, mandas, raíña, reavivar unha inenarrable dor : todas as dores que nacen de malos sucesos non teñen unha mesma causa e por iso non poden ser iguais. Hainas así pois lixeiras, hainas medias, hainas moi graves, hainas froito de moitos e diferentes infortunios e con razón inenarrables. Repite pois con outras palabras a petición de Dido, para mostrar que a relación de moitos e graves males debe realizarse de modo breve e no momento no que o tempo ou lugar permitan tirar de aí algo de importancia (?) (3). Pero no contexto dun banquete moi alegre e precipitando xa a noite dende o ceo os soños, nada triste nin extenso, afirma, debe contarse, nin buscarse un tipo de historias inapropiado tamén para o personaxe que vai narrar. Porque Eneas non males alleos, senón os propios ía contar e resultado de infinitas adversidades, por esta razón di mandas, raíña, reavivar unha inenarrable dor, como as riquezas troianas e o seu reino, digno de ser chorado, destruíron os dánaos. O que dixo dánaos, con desprezo debe pronunciarse como se se tratase de homes covardes e carentes de virtudes, troianas en troques como grandes e dignas de ser choradas con razón. Cousas tristísimas que eu mesmo vin e das que fun parte importante : pois perdera o seu reino, viu feitos dignos de lástima na morte de Polites e de Príamo, viu perecer coa patria todas as riquezas do reino, perdeu tamén a súa dona e a seu pai e tras perder todo aínda era perseguido por innumerables males. Certamente non era apropiado que a propia Dido no medio de tanta ledicia oíse o que enumerando faría que chorase as súas desgracias (?) (4). Por esa razón engadiuse quen, ao narrar tales cousas, dos mirmidóns ou dos dólopes, ou soldado do duro Ulises podería deixar de chorar? Tales cousas desexas oír, di, daquel que as padeceu, que se os propios inimigos as contasen ou as oísen, non poderían deixar de chorar. Pois alí estaba un dos gregos, Aqueménides, do que afirma que choraría, se coñecese as desgracias de Troia. Tampouco o tempo que se concede ao descanso dos homes, non ás historias, debe ser malagastado con moita conversa. O que di e xa a húmida noite precipíta dende o ceo os soños e os astros ao declinaren incítanos algúns interprétano así : a noite precipítase dende o ceo e <entenden> praecipitat posto no canto de praecipitatur (5). Pero non é así e convén que se entenda mellor así: e xa a noite húmida dende o ceo precipita os soños e incitan os astros ao declinaren aos soños, de modo que é o mesmo ao que incitan os astros ao declinaren, có que a noite húmida precipitaba dende o ceo. Isto quixo dicir : xa pasou a metade da noite, pois xa comezou a caer o orballo (6) e os astros esvaran cara occidente. Pois isto non acontece senón cando xa transcurriu a meirande parte da noite. Pero se tan grande é o desexo de coñeceres as nosas andainas e de oíres brevemente o derradeiro sufrimento de Troia, aínda que o meu ánimo aborrece lembrar e foxe da mágoa, comezarei : se, di, cousas duras gustas de oír, as miñas variadas mágoas resumirei nunha breve narración. Pois o que aborrece o ánimo lembrar debe ser tratado en rápida conversación. Comeza agora a responder á primeira petición e a contar as insidias dos dánaos.

Notas
(1) Aen. 2.8-9: ... et iam nox umida caelo // praecipitat suadentque cadentia sidera somnos. Dou a tradución segundo a interpretación de Tib. Claudio Donato no seu comentario.
(2) Aenean ipsum inducit proposita retinere
(3) si tempus aut locus admittat ut aliquid inde referatur
(4) quod mala sua fleret enumerans
(5) Respeto aquí o texto latino para que se entenda a contraposición. A interpretación máis común desta pasaxa entende praecipitat con valor de voz media, precipítase no sentido de descende con rapidez, pero Tib. Claudio Donato entende que ten valor transitivo, precipita no sentido de fai caer con rapidez, sendo o seu complemento directo somnos.
(6) aura umida

Ningún comentario:

Publicar un comentario