sábado, 15 de febreiro de 2014

Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum Lib. I Cap. XII (1.12)

(1)
CAP. XII
Vt Brettones a Scottis uastati Pictisque, Romanorum auxilia quaesierint qui secundo uenientes, murum trans insulam fecerint; sed hoc confestim a praefatis hostibus interrupto, maiore sint calamitate depressi.

Exin Brittania in parte Brettonum, omni armato milite, militaribus copiis uniuersis, tota floridae iuuentutis alacritate spoliata, quae tyrannorum temeritate abducta nusquam ultra domum rediit, praedae tantum patuit, utpote omnis bellici usus prorsus ignara: denique subito duabus gentibus transmarinis uehementer saeuis, Scottorum a circio, Pictorum ab aquilone, multos stupet gemitque per annos.


De como os bretóns atacados constantemente polos escoceses e os pictos, pediron a axuda dos romanos, que vindo por segunda vez, fixeron un muro de lado a lado da illa; pero forzado este inmediatamente polos devanditos inimigos, foron vítimas dunha desgracia máis grande.

Despois Britania na parte dos bretóns, despoxada de todos os seus soldados con armas, de todas as forzas militares, de todo o ardor da súa florida xuventude, que levada fóra pola temeridade dos tiranos nunca máis regresou a casa, ficou aberta para a rapina soamente, como se fose totalmente descoñecedora de toda práctica militar: finalmete de súpeto por causa de dúas nacións da outra beira do mar moito violentas, dos escoceses polo noroeste, dos pictos polo norte, durante moitos anos é incapaz de reaccionar e laiase.

(2) Transmarinas autem dicimus has gentes, non quod extra Brittaniam essent positae; sed quia a parte Brettonum erant remotae, duobus sinibus maris interiacentibus, quorum unus ab orientali mari, alter ab occidentali, Brittaniae terras longe lateque inrumpit, quamuis ad se inuicem pertingere non possint. Orientalis in habet medio sui urbem Giudi, occidentalis supra se, hoc est, ad dexteram sui habet urbem Alcluith, quod lingua eorum significat petram Cluith; est enim iuxta fluuium nominis illius.

Pero dicimos que estas xentes son da outra beira do mar, non porque estean asentadas fóra de Britania; senón porque estaban alonxadas da parte dos bretóns pola interposición de dúas grandes baías, das cales unha dende o mar do leste, outra dende o do oeste, penetran con profundidade e amplitude nas terras de Britania, aínda que non poidan alcanzarse a unha á outra. A baía oriental ten na súa metade a cidade de Giudi, a occidental na parte de arriba, isto é, á súa dereita, ten a cidade de Alcluith, que na súa lingua significa "pedra Cluith"; pois está ao carón do río deste nome.

(3) Ob harum ergo infestationem gentium, Brettones legatos Romam cum epistolis mittentes, lacrymosis precibus auxilia flagitabant, subiectionemque continuam dummodo hostis imminens longius arceretur, promittebant. Quibus mox legio destinatur armata, quae ubi in insulam aduecta et congressa est cum hostibus, magnam eorum multitudinem sternens, ceteros sociorum finibus expulit: eosque interim a dirissima depressione liberatos hortata est instruere inter duo maria trans insulam murum qui arcendis hostibus posset esse praesidio: sicque domum cum triumpho magno reuersa est.

Así pois, por causa do ataque destes pobos, os bretóns, mediante o envío de embaixadores a Roma con cartas, pedían insistentemente axuda con súplicas cheas de bágoas, e prometían unha sumisión permanente con tal de que a ameaza do inimigo fose mantida moito lonxe. De seguida unha lexión armada é destinada para estes, que cando chegou á illa e se enfrontou cos inimigos, aniquilando unha grande multitude deles, expulsou aos restantes dos territorios dos aliados: entre tanto animou aos que foran liberados dun moito terrible desacougo a construír entre os dous mares de lado a lado da illa un muro que puidese servir de axuda para manter lonxe aos inimigos: e así cun grande triunfo retornou a casa.

(4) At insulani murum quem iussi fuerant, non tam lapidibus quam cespitibus construentes, utpote nullum tanti operis artificem habentes, ad nihil utilem statuunt. Fecerunt autem eum inter duo freta uel sinus de quibus diximus maris, per millia passuum plurima: ut ubi aquarum munitio deerat, ibi praesidio ualli fines suos ab hostium inruptione defenderent: cuius operis ibidem facti, id est, ualli latissimi et altissimi usque hodie certissima uestigia cernere licet.

Pero os habitantes das illas, mentres constrúen o muro que se lles mandara, non tanto con pedras coma con terróns de terra, pois non tiñan a ningunha persoa capaz dunha obra tan grande, levántano de maneira que non serve para nada. Sen embargo fixérono entre os dous mares ou baías do mar das cales falamos, ao longo de moitísimas millas: para que cando faltaba a protección das augas, alí coa axuda do valo as súas fronteiras do ataque dos inimigos defendesen: desta obra alí mesmo feita, isto é, do valo moito largo e alto até hoxe é posible distinguir pagadas moito certas.

(5) Incipit autem duorum ferme milium spatio a Monasterio Aebbercurnig ad occidentem, in loco qui sermone Pictorum Peanfahel, lingua autem Anglorum Penneltum appellatur; et tendens contra occidentem terminatur iuxta urbem Alcluith.

Comeza a case dúas millas ao oeste do mosteiro Aebbercurnig, nun lugar que na lingua dos pictos se chama Peanfahel, en troques na lingua dos anglos Penneltum; e en dirección oeste remata xunto á cidade de Alcluith. 

(6) Verum priores inimici ut Romanum militem abisse conspexerant, mox aduecti nauibus inrumpunt terminos, caeduntque omnia, et quasi maturam segetem obuia quaeque metunt, calcant, transeunt: unde rursum mittuntur Romam legati, flebili uoce auxilium implorantes, ne penitus misera patria deleretur, ne nomen Romanae prouinciae quod apud eos tam diu claruerat, exterarum gentium improbitate obrutum uilesceret.

Pero os inimigos anteriores, como viran que o exército romano partira, de seguido transportados en barcos penetran nas fronteiras, e destrozan todo, e como se fose unha colleita madura todo o que atopan cortan, pisan, atravesan: polo que de novo se envían embaixadores a Roma, implorantes con voz chorosa axuda, para que a súa desgraciada patria non sexa totalmente destruída, para que o nome dunha provincia romana que entre eles durante tanto tempo fora famoso, oprimido pola maldade duns pobos estranxeiros non ficase sen valor.

(7) Rursum mittitur legio, quae inopinata tempore autumni adueniens magnas hostium strages dedit, eosque qui euadere poterant omnes trans maria fugauit, qui prius anniuersarias praedas trans maria nullo obsistente cogere solebant. Tum Romani denuntiauere Brettonibus, non se ultra ob eorum defensionem tam laboriosis expeditionibus posse fatigari: ipsos potius monent arma corripere et certandi cum hostibus studium subire, qui non aliam ob causam quam si ipsi inertia soluerentur eis possent esse fortiores.

Envíase de novo unha lexión, que chegando, sen ser esperada, no tempo do outono, fixo grandes matanzas entre os inimigos, e a todos os que podían escapar facía fuxir á outra beira do mar, os cales antes adoitaban levar a rapina que facían cada ano á outra beira do mar, pois non había ninguén que lles opuxese resistencia. Entón os romanos anunciaron aos bretóns, que eles xa non podían ser importunados máis con expedicións moi problemáticas para os defender: aconséllanlles que eles mesmos mellor collan as armas e afronten a tarefa de loitar cos inimigos, os cales non por outra razón ca se eles mesmos estaban relaxados pola falta de actividade, podían ser máis fortes ca eles.

(8) Quin etiam, quod et hoc sociis quos derelinquere cogebantur aliquid commodi adlaturum putabant, murum a mari ad mare recto tramite inter urbes quae ibidem ob metum hostium factae fuerant, ubi et Severus quondam uallum fecerat, firmo de lapide conlocarunt: quem uidelicet murum hactenus famosum atque conspicuum, sumptu publico priuatoque, adiuncta secum Brittanorum manu construebant, octo pedes latum et duodecim altum, recta ab oriente in occasum linea, ut usque hodie intuentibus clarum est: quo mox condito dant fortia segni populo monita, praebent instituendorum exemplaria armorum.

  • vĭdēlĭcet

Incluso tamén, porque consideraban que tamén isto suporía un beneficio para os aliados que se vían obrigados a abandonar, dispuxeron un muro firme de pedra, de mar a mar en liña recta entre as cidades que alí mesmo se fixeran por medo aos inimigos, onde tamén Severo noutro tempo fixera un valo: este muro naturalmente até os nosos días famoso e visible construíron, con cartos públicos e privados, coa axuda dos britanos, de oito pes de largo de doce de alto, en liña recta de leste a oeste, de modo que até hoxe é observable para os que miran: inmediatamente despois de o facer dan importantes consellos ao pobo preguiceiro, dan exemplo de como hai que facer as armas.

(9) Sed et in litore oceani ad meridiem quo naues eorum habebantur, quia et inde barbarorum inruptio timebatur, turres per interualla ad prospectum maris collocant, et ualedicunt sociis tanquam ultra non reuersuri. Quibus ad sua remeantibus, cognita Scotti Pictique reditus denegatione, redeunt confestim ipsi, et solito confidentiores facti, omnem aquilonalem extremamque insulae partem pro indigenis ad murum usque capessunt. 

Pero tamén na costa sur do océano, onde estaban as súas naves, porque alía tamén se temía un ataque dos bárbaros, dispoñen torres para vixiar o mar a intervalos, e despídense dos aliados coa intención de non retornaren nunca máis. Co retorno destes aos seus territorios, coñecida a intención de non regresaren, os escoceses e máis os pictos, eles mesmos, inmediatamente regresan, e con máis confianza da que adoitaban ter, aprópianse de toda a parte norte e extrema da illa no canto dos nativos até o muro.

(10) Statuitur ad haec in edito arcis acies segnis, ubi trementi corde stupida die noctuque marcebat. At contra non cessant uncinata hostium tela: ignaui propugnatores miserrime de muris tracti solo adlidebantur. Quid plura? Relictis ciuitatibus ac muro, fugiunt, dispergunt. Insequitur hostis, adcelerantur strages cunctis crudeliores prioribus. 

Disponse para isto no alto da fortaleza un exército covarde, onde con corazón temeroso díe e noite confuso languidecía. Pero pola parte contraria non descansan as lanzas ganchudas dos inimigos: os covardes defensores dun xeito moito triste arrancados dos muros eran arrastrados ao chan. Que máis? Abandonadas as cidades e o muro, foxen, dispérsanse. Segue o inimigo, aceléranse as matanzas, moito máis crueis ca todas as anteriores.

(11) Sicut enim agni a feris, ita miseri ciues discerpuntur ab hostibus: unde a mansionibus ac possessiunculis suis eiecti, imminens sibi famis periculum latrocinio ac rapacitate mutua temperabant, augentes externas domesticis motibus clades, donec omnis regio totius cibi sustentaculo, excepto uenandi solatio, uacuaretur.

Pois igual que os años polas feras, así os infelices cidadáns son despedazados polos inimigos: polo que, expulsados das súas casas e escasas posesións, mitigaban o inminente perigo da fame co roubo e saqueo mutuo, incrementando os danos causados polos estranxeiros coas loitas intestinas, até o punto de que toda a rexión ficou baleira do sustento de todo alimiento, coa excepción do alivio da caza.

Ningún comentario:

Publicar un comentario