Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum Lib. I Cap. XI (1.11)

(1)

CAP. XI.

Vt regnante Honorio Gratianus et Constantinus in Brittania tyranni creati, et mox prior in Brittania, secundus in Gallia sint interempti.

Anno ab incarnatione Domini quadringentesimo septimo tenente imperium Honorio Augusto filio Theodosii minore loco ab Augusto quadragesimo quarto, ante biennium Romanae inruptionis quae per Halaricum Regem Gothorum facta est, cum gentes Halanorum, Sueuorum, Vandalorum, multaeque cum his aliae protritis Francis, transito Hreno, totas per Gallias saeuirent, apud Brittanias Gratianus municeps tyrannus creatur et occiditur.

CAP. XI.

De como reinando Honorio, Graciano e Constantino foron nomeados tiranos e de seguida foron mortos, o primeiro en Britania e o segundo na Galia. 

No ano catrocentos sete dende a encarnación do Señor, tendo o imperio Honorio Augusto fillo menor de Teodosio, sendo o emperador corenta e catro dende Augusto, dous anos antes do ataque sobre Roma que foi levado a cabo por Alarico, o rei dos godos, como as nacións dos alanos, dos suevos, dos vándalos e moitas outras con estas, aniquilados os francos, cruzado o Rin, desatasen a súa furia por todas as Galias, nas provincias britanas o provincial Graciano é nomeado tirano e morto.  

(2) Huius loco Constantinus ex infima militia, propter solam spem nominis sine merito uirtutis eligitur: qui continuo ut inuasit imperium in Gallias transiit; ibi saepe a barbaris incertis foederibus inlusus detrimento magis reipublicae fuit: unde mox iubente Honorio Constantius comes in Galliam cum exercitu prefectus, apud Arelatem ciuitatem eum clausit, cepit, occidit: Constantemque filium eius quem ex monacho Caesarem fecerat, Gerontius comes suus apud Viennam interfecit.

No lugar deste é elixido Constantino, proveniente dos máis baixos escalafóns do exército, soamente pola esperanza emanada do seu nome pero sen causa ningunha na súa valía: este inmediatamente despois de tomar o poder cruzou ás Galias; alí frecuentemente inducido polos bárbaros a pactos incertos foi causa de máis dano para o estado: polo que rapidamente, por orde de Honorio, o xeneral Constancio, despois de partir para a Galia co exército, en Árelas encerrouno, capturouno e matouno: a Constante, fillo daquel ao cal de monxe convertira en César, o seu xeneral Xeroncio matou en Vienna.

• Arelatem Actual Arles, sur de Francia.
• Viennam Actual Vienne, sur de Francia.

(3) Fracta est autem Roma a Gothis anno millesimo sexagesimo quarto suae conditionis, ex quo tempore Romani in Brittania regnare cessarunt, post annos ferme quadringentos septuaginta ex quo Gaius Iulius Caesar eandem insulam adiit. Habitabant autem intra uallum quod Seuerum trans insulam fecisse commemorauimus, ad plagam meridianam, quod ciuitates, farus, pontes et stratae ibidem factae usque hodie testantur: ceterum ulteriores Brittaniae partes, uel eas etiam quae ultra Brittaniam sunt insulas iure dominandi possidebant.

Ademais Roma foi destruída polos godos no ano mil sesenta e catro dende a súa fundación, dende este momento os romanos deixaron de gobernar en Britania, case catrocentos setenta anos despois dende que Gaio Xulio César chegara a esta mesma illa. Vivían no muro que lembramos fixera Severo na parte máis lonxana da illa, cara a parte sur, o cal até hoxe testemuñan as cidades, as torres, pontes e calzadas alí mesmo feitas: polo demais sometían ao seu dominio as partes extremas de Britania, ou tamén aquelas illas que están alén de Britania.

• trans insulam across the island Parker.